Hieronder vindt u de antwoorden op vragen van ouders en leerkrachten over meertaligheid. (Heeft u een vraag die u hier graag beantwoord zou zien? Stel deze via info@huusvandetaol.nl)

  1. Wanneer is iemand meertalig?

Is iemand alleen meertalig wanneer hij of zij vloeiend twee talen kan spreken? Of is iemand die een tweede taal op school heeft geleerd al als meertalig te beschouwen? En hoe zit het met dialectsprekers, zijn zij meertalig? Er zijn verschillende vormen en gradaties van meertaligheid: simultane twee- of meertaligheid en successieve twee- of meertaligheid, afhankelijk van het moment van het leren van de talen.

Er bestaan verschillende definities van meertaligheid. Wanneer iemand als meertalig te beschouwen is, ligt dus niet helemaal vast. We behandelen hier drie definities van meertaligheid.

  1. Door deskundigen wordt aan de ene kant gezegd dat iemand meertalig is wanneer diegene twee talen kan spreken op moedertaalniveau.[1] Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen simultane twee- en meertaligheid en successieve twee- en meertaligheid. Iemand die twee talen tegelijkertijd leert, dus bijvoorbeeld tweetalig opgevoed wordt, is simultaan meertalig. Iemand die met één taal is opgegroeid en vervolgens een tweede taal tot bijna op het moedertaalniveau erbij leert, is successief meertalig.
  2. Een definitie van andere deskundigen zegt juist dat iemand al tweetalig is wanneer diegene een beetje vaardig is in slechts één van de vier taalvaardigheden. Dit zijn luisteren, spreken, lezen of schrijven.[2] Volgens deze definitie is iemand dus al meertalig die bijvoorbeeld Nederlands op moedertaalniveau spreekt, en op vakantie een beetje Frans heeft leren spreken of verstaan.
  3. De derde definitie wordt het meeste gebruikt en is ook de definitie waar wij van uit gaan. Deze functionele definitie van meertaligheid luidt dat iemand meertalig is wanneer diegene minimaal twee talen in het dagelijks leven gebruikt.[3] Dus bijvoorbeeld iemand in Friesland, die dagelijks in contact komt met zowel mensen die het Fries gebruiken als ook met mensen die het Fries niet beheersen. Deze persoon zal dus tussen beide talen wisselen, en wordt volgens de functionele definitie als meertalig gezien. Als een kind een paar speelse lesjes Duits op school krijgt, is het wat veel gezegd om het kind meteen meertalig te noemen, maar het is wel een begin!

  4. Is een dialect ook een taal?

Wanneer we over meertaligheid spreken, worden dialecten ook als een taal beschouwd. Dialecten kennen immers een andere woordenschat, andere klanken en soms zelfs andere grammaticale constructies dan de taal waar ze formeel toe behoren. Dit betekent dat mensen die naast een standaardtaal een dialect spreken of verstaan ook over andere vaardigheden beschikken dan mensen die alleen de standaardtaal beheersen.[4] (Deze vaardigheden worden behandeld bij vraag 5). Het verschil tussen een taal en dialecten is de waardering in de maatschappij.[5] Een taal lijkt meestal belangrijker gevonden te worden dan een dialect.[6]

  1. Waarom is het handig om meertalig te zijn?

Er zijn verschillende redenen voor behoefte aan twee- en meertaligen:

  • Groeiende globalisering van handel. Zo zijn bijvoorbeeld afdelingen van bedrijven vaak in verschillende landen gevestigd, en bevinden de klanten zich ook in een ander land als de vestiging van het bedrijf. Hierdoor is de vraag naar meertaligen in het bedrijfsleven groot. Denk bijvoorbeeld ook aan Duitsland als handelspartner.
  • Grootschalige vrijwillige migratie van mensen van het ene naar het andere land. Naast economische redenen zijn er ook onderwijskundige, politieke en persoonlijke redenen. Als een kind bijvoorbeeld een Duitse opa en oma heeft, is het handig om daar Duits mee te kunnen praten.
  • Het toenemende gebruik van internet zorgt voor een behoefte aan vaardigheden in verschillende talen. Er is niet alleen behoefte aan het Engels, maar vooral ook aan andere regionale talen.[7]

 

  1. Is alleen Engels leren niet genoeg?

Er is behoefte aan Engels, omdat dit een wereldtaal is die door het toenemende gebruik van het internet veel voorkomt. Daarnaast zijn juist de regionale talen ook zeker van belang, omdat communicatie via het internet niet beperkt blijft tot wereldtalen en omdat er meer websites zijn in andere talen dan het Engels. De verspreiding van het Engels als wereldtaal maakt het belang van kennis van andere talen dus niet minder. Personen die Engels én andere talen kunnen, zijn echt in het voordeel ten opzichte van degene die alleen Engels kennen.[8]

 

  1. Wat zijn de voordelen van (vroege) meertaligheid?

Er zijn meerdere cognitieve (verstandelijke) voordelen. Deze gelden echter alleen voor meertaligen die twee talen op moedertaalniveau spreken of twee talen in het dagelijks leven gebruiken (zie definitie 1 en 3):

  • Kinderen die opgroeien in een meertalige omgeving, hebben betere communicatieve vaardigheden dan kinderen die maar één taal om zich heen horen. Dat komt doordat ze zich beter in de ander kunnen verplaatsen.[9]
  • Het meertalige kinderbrein is efficiënter in de organisatie en het aansturen van aandacht. Twee- of drietaligen trainen voortdurend hun algemene aandachtssysteem, omdat ze steeds wanneer ze de ene taal gebruiken de andere moeten onderdrukken. Dat aandachtssysteem, dat zijn de delen van de hersenen die te maken hebben met aandacht verdelen, richten en vasthouden.[10]
  • Doordat tweetalige mensen vroeg hebben geleerd relevante en irrelevante informatie te scheiden, blijkt dat de ontwikkeling van dementie bij deze mensen vertraagd werkt. Het gaat hierbij om tweetaligheid vanaf de vroege jeugd. Ze hebben het vermogen ontwikkeld adequaat met kennis om te gaan.[11]
  • Tweetalige kinderen zijn vroeger in staat abstracties te maken en afstand te nemen van hun eigen taal. Zij zijn zich eerder bewust van de willekeurige woord-betekenisrelatie in taal. Aangezien zij twee verschillende woorden voor hetzelfde concept kennen, bijvoorbeeld bird en vogel. Dit vergemakkelijkt het leren van een volgende taal. Uitzondering zijn onomatopeeën. Een onomatopee of klanknabootsing is een woord dat gebaseerd is op een klank. De benaming ‘koekoek’ voor de vogel komt van het geluid dat de koekoek produceert en is dus niet willekeurig, zoals bij de meeste andere woorden het geval is.[12]
  • Rond de leeftijd van 4 à 6 jaar zouden tweetalige kinderen beter zijn in het verzinnen van oplossingen en het beantwoorden van open vragen. In IQ-tests zie je deze verschillen echter niet terug, omdat geen rekening gehouden wordt met nuances.[13]

 

  1. Zorgt vroege meertaligheid ervoor dat kinderen te veel belast worden?

Er bestaat de vrees dat kinderen later leren spreken wanneer ze al vroeg met twee talen in aanraking komen, vanwege extra belasting wat betreft de taalverwerving. Meertaligheid is niet belastend voor kinderen. Kinderen kunnen met gemak twee of meer talen aan, zolang het voor hen duidelijk is welke taal bij welke omgeving of persoon hoort. Ook moet het kind beide talen goed aangeboden krijgen.[14]

 

[1] Bloomfield, L. (1935). Language. London: Allen & Unwin. P. 56.

[2] McNamara,  J.  (1967). The bilingual’s linguistic performance. Journal of Social Issues, 23. Pp. 58–77.

[3] Grosjean, F. (1992). Another view of biligualism. In R. Harris (Ed.), Cognitive processing in bilinguals. Amsterdam: Elsevier. Pp. 51-62.

[4] Nortier, J. (2010). Nederland meertalenland: feiten, perspectieven en meningen over meertaligheid. Amsterdam University Press. Pp 143 -154.

[5] https://www.cambiumned.nl/theorie/woordenschat/standaardtaal-en-dialecten/ Geraadpleegd op 13-06-2018

[6] http://www.neerlandistiek.nl/2014/01/taal-of-dialect/ Geraadpleegd op 13-06-2018

[7] Fortune, T., & Tedick, D. (2008). Pathways to multilingualism : Evolving perspectives on immersion education (Bilingual education and bilingualism, 66). Clevedon: Multilingual Matters. P. 22f.

[8] Fortune, T., & Tedick, D. (2008). Pathways to multilingualism : Evolving perspectives on immersion education (Bilingual education and bilingualism, 66). Clevedon: Multilingual Matters. P. 22f.

[9] S.P. Fan, Zoet Liberman, Boaz Keysar & Katherine D. Kinzler: The Exposure Advantage: Early Exposure to a Multilingual Environment Promotes Effective Communication. In: Psychological Science 1-8. DOI: 10.1177/0956797615574699

[10] Poarch, G. J. (2012). Cross-linguistic interaction, lexical representation, and cognitive control in second language learners, bilinguals, and trilinguals. Unpublished dissertation, Radboud University Nijmegen. Accepted Dec 2012. Defended April 2, 2013.

[11] Nortier, J. (2010). Nederland meertalenland: feiten, perspectieven en meningen over meertaligheid. Amsterdam University Press. Pp 143 -154.

[12] Nortier, J. (2010). Nederland meertalenland: feiten, perspectieven en meningen over meertaligheid. Amsterdam University Press. Pp 143 -154.

[13] Nortier, J. (2010). Nederland meertalenland: feiten, perspectieven en meningen over meertaligheid. Amsterdam University Press. Pp 143 -154.

[14] Nortier, J. (2010). Nederland meertalenland: feiten, perspectieven en meningen over meertaligheid. Amsterdam University Press. Pp 143 -154.